سرفه یکی از واکنش‌های دفاعی بدن ماست که برای محافظت از سیستم تنفسی خلق شده است. وقتی سرفه می‌کنیم در واقع راه‌های هوایی‌مان را از مواد و ذرات آلوده‌کننده پاک می‌کنیم و باعث تمیز شدن ریه‌هایمان می‌شویم. شاید خیلی‌هایمان در مواقع خاصی آرزو کرده‌ایم ای‌کاش اصلا سرفه نمی‌کردیم.

ولی اگر از این واکنش طبیعی محروم شویم، ترشحات راه های هوایی و موادی که از حلق به ریه ها سرازیر می شود، می تواند موجب ایجاد عفونت و تخریب ریه ها شود. همین جا باید به این موضوع مهم اشاره کنیم؛ کسانی که با شروع هرگونه سرفه سراغ داروهایی می روند که بسرعت سرفه را مهار کنند، ممکن است این عوارض گریبانگیرشان شود.

مانند تمام واکنش های دفاعی، سرفه هم وقتی شدید و طولانی می شود، می تواند به نوبه خود موجب آزار و به هم زدن شرایط طبیعی زندگی شود. ایجاد دردهای اسکلتی عضلانی، ایجاد فتق، بی اختیاری ادرار و حتی سنکوپ می تواند به دنبال سرفه های شدید ایجاد شود. از نکات مهم در مورد سرفه این است که به هر دلیل این مشکل طولانی شود باید ارزیابی از سیستم تنفسی صورت گیرد.

مهم ترین کار تشخیصی، عکسبرداری از ریه هاست تا در صورت وجود عارضه هایی مثل عفونت ریه ها یا وجود توده ریوی برای درمان اقدام شود. البته در بسیاری موارد با وجود سرفه های طولانی عکس ریه طبیعی است و معاینه بیمار نکته غیرطبیعی ندارد که در این صورت باید به چند بیماری فکر کرد: 1 ـ سینوزیت 2 ـ آسم 3 ـ ریفلاکس اسید معده و در نهایت برخی داروها.

سینوزیت به معنای التهاب و ورم لایه های داخلی سینوس هاست. سینوس ها که حفره های خالی موجود در استخوان های صورت است در صورت التهاب ترشحات زیادی خواهد داشت که به درون مجاری تنفسی سرازیر خواهد کرد و این ترشحات با تحریک گیرنده های ریوی موجب سرفه می شود. رینیت آلرژیک، پولیپ های بینی و انحراف تیغه بینی از دلایلی است که باعث اختلال عملکرد مجرای بینی شده و راه تخلیه سینوس ها را مسدود می کند. چنین سینوس هایی مستعد ایجاد عفونت و التهاب است که به آن سینوزیت می گوییم. علائم اصلی سینوزیت شامل احساس پری و فشار در صورت، پری بینی، ترشحات چرکی از بینی ها و کاهش حس بویایی است. همچنین علائمی همچون بوی بد دهان، درد دندان های بالایی و احساس فشار در گوش ها نیز وجود دارد.

آسم، نیز گاهی خود را با سرفه های طولانی و مزمن نشان می دهد. البته در این بیماری فرد به دنبال تماس با محرک ها مثل هوای آلوده یا سرمای شدید یا گرد و خاک دچار سرفه می شود.

بیماری ریفلاکس از شایع ترین بیماری های امروز جهان است و می تواند با علامت سرفه طولانی تظاهر کند. در این بیماری اسید معده به آرامی به حلق و حنجره راه می یابد و موجب تحریک این نواحی و سرفه می شود.

در پایان باید به این موضوع مهم اشاره کنم که قبل از شروع درمان های شدید و سرکوب کامل سرفه، اول باید علت را تشخیص داد و آن را درمان کرد.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری های غدد